Makine Mühendisi Burçin Tunca, 20 yıldır sağlık sektöründe başarılı çalışmalar gerçekleştirmekte. Sektörde önce elektromekanik müteahhiti olarak yer alan Burçin Tunca, şimdilerde GMP Panel ve Cleanzonn olarak sağlık sektörü ile ilgili alanlarda anahtar teslim çalışmalar yapmakta. “Temiz Oda” da bunlardan birisi. Tunca, “Çalıştığımız süreçte sektörde koordinasyon olmadığını görünce sektörün tüm kondisyonlarının tek bir çatı altında toplanması gerektiğini düşünerek Cleanzonn markası altında GMP paneli kurduk. Gmp panel sadece temiz oda paneli üretmiyor. Temiz Oda panellerinin yanı sıra temiz odalarda kullanılan tüm aksesuarlar, modüler temiz oda sistemleri, temiz oda mobilyaları; İnterlock kilit sistemleri, Hepafan sistemleri, Hava duşları ve tünelleri, Laminer kabin ve odalar, Temiz oda havalandırma ekipmanlarının tümünü kendi tesislerimizde üretebilmekteyiz. Herhangi bir üçüncü taraf tedarikçisi firmalar ile planlama yapmadığımız için mekanik, otomasyon,elektrik vb. kondisyonların bir senkron halinde çalışma kolaylığı ve ekonomisi sağlanabiliyor,” diyor. Tunca temiz oda ve sağlık sektörünün bilinmeyenlerini Ekonometri Dergisine anlattı.
“Temiz oda” nedir? Gerekli midir? Kurulumu uzmanlık gerektirir mi?
Temiz oda aslında kontrollü odadır. Temiz Oda, hava kalitesi kontrol edilen, ısısı, nemi ve basıncı istenilen limitlerde tutulabilen, partikül ve mikroorganizma kontaminasyonunun kontrol edilebildiği odalardır. İçerisindeki özel cihazlar ve yöntemler ile iklimlendirilmiş temiz havanın kontrol edilmesi, yani oda içerisindeki partikül sayısından, hava çevrim katsayısına, ısısına, nemine, basıncına kadar her parametrenin kontrol edilebildiği odalardır. Bir tek sağlık sektöründe değil, son iki yıldır elektronik sektöründen çok ciddi taleplerle karşılaşıyoruz. Temiz oda; özel bir panel sistemi ile, yani özel bir duvar sistemi ile monte edilen; özel sızdırmaz contalı kapıları ile girişi ve çıkışı kontrollü, iklimlendirilmiş partikül barındırmayan odalar bütünüdür. Temiz odalarda içeri girişler kademeli yapılmalıdır. Çünkü Temiz Odaların sınıflandırmaları vardır; hangi sınıf özelliklerinde üretim yapacağınızı GMP (İyi imalat uygulamaları) kuralları belirler Bu da yapacağınız ürün ve iş ile ilgilidir. Dışarıda soluduğumuz havada bulunan partikül sayısı metreküpte 35 milyon civarındadır. Ama temiz odada bu sayı 3500’dir. Havada bulunan mikroorganizmalar, partiküllere tutunarak hareket edebilmekte ve bu sayede kendilerine yaşam alanı oluşturabilmektedir. Temiz Odalarda havamım mümkün olduğunca mikroorganizmalardan ve partiküllerden arındırılması, bunun için de “ özel hijyenik havalandırma sistemlerinin” kullanılması gerekmektedir Partikül ve mikroorganizmalar gözle görülmez olup sağlık ve elektronik sektörlerinde kesinlikle kabul edilemez unsurlardır. Temiz alanlarda çekirdek üretim veya müdehale odalarında pozitif veya basınç farkları yaratarak hassas öneme sahip odalarımızı istenmeyen tüm etkilerden korumamız gerekmektedir. Bunu sağlamanın tek yolu kontrol edilebilir ve izlenebilir temiz oda otomasyonudur. Herkes temiz oda paneli yapabilir, temiz oda kurabilir fakat otomasyon sisteminizi ve proses planlarınızı doğru oluşturmamış iseniz ‘temiz oda yaptım” diyemezsiniz. Firmamız projelendirmeden ruhsat alınmasına kadar olan tüm süreçleri deneyimli teknik ekibi ile yürütmektedir. Firmamızın adından da anlaşılacağı üzere (GMP Panel) Firmamızda çalışan tüm personelimiz GMP(İyi imalat uygulamaları) eğitimlerini tamamlayıp sertifikalarını almışlardır. GMP panel de çalışmanın ön koşulu bu eğitimleri alıp sertifika sahibi olmaktır.
Temiz oda sağlık sektöründe hangi alanlarda kullanılmaktadır?
En yoğun kullanım alanı İlaç fabrikalarıdır. Bunun yanında ameliyathanelerde, yoğun bakımlarda ve hastane içerisindeki özel laboratuvarlarda, –BSL 2, BSL3 dediğimiz özel öneme sahip laboratuarlarda,kök hücre araştırma ve geliştirme merkezlerinde ve kullanılmaktadır. Son iki yılda savunma ve elektronik sanayinde de sıklıkça kullanılmaktadır.
Nadir olsa da hastane mikrobu sonucunda ölüme kadar giden vakalar duyulmakta. Bu bağlamda sormak isterim “ temiz oda” hastanelerde yeteri kadar kullanılıyor mu?
Özel hastanelerin büyük bir bölümü bu konuda ciddi yatırımlar yaptılar ancak devlet ve üniversite hastanelerinde temiz alanlarda bu ciddiyeti göremiyoruz maalesef Yurt dışında çok kullanılan” temiz oda” sistemi maalesef ülkemizde fazla kullanılmamakta. Oysa ki temiz oda sisteminde hastane mikrobunun yaşama şansı kesinlikle yoktur.
Sektörün sıkıntıları nelerdir?
Temiz odayı sadece inşai bir iş olarak gören GMP(İyi imalat uygulamaları) hakkında sadece kulaktan dolma bilgisi olan İşi bilmeyip biliyormuş gibi gözüken insanlar, yatırımcıya mantıklı ve mümkün olmayan ucuzlukta yanlış bütçeler vererek zaman ve para kaybı yaşamalarına neden oluyor. İlk etapta yatırımcıya cazip gelen fakat gerçekleşmesi mümkün olmayan bu ucuz bütçeler; yatırımcıyı uzun solukta maddi ve manevi sıkıntıya sokuyor. Özellikle Hindistan ve Çin temizoda firmalarının ülkemizdeki yatırımlara verdikleri inanılmaz fiyatlar bizleri ciddi anlamda zorlamaktadır. Firmamız gibi Avrupa standartlarında kaliteli üretim yapan Türkiye’deki panel üreticileri uzakdoğunun kalitesiz ürünleri ile ciddi rekabet sorunu yaşamaktalar. Yerli üreticinin korunması için önlemler alınmalıdır.
Örneğin biz AR-GE’ye ciddi yatırım yapan bir firmayız. Bütün ürünleri kendimiz geliştiriyoruz. Temiz odada yapılacak, üretilecek, olması gereken ne var ise hiçbir firmaya, hiçbir kuruma ihtiyaç duymadan şu anda olduğu gibi kendi bünyemizde üretiyoruz. Anahtar teslimi yürüttüğümüz projelerde mekaniğinden tutun, otomasyon, elektronik, temiz oda panelleri, medikal gaz v.b. bütün disiplinler bizim kontrolümüzde yapıldığından daha sorunsuz, ekonomik ve hızlı sonuca gidiyoruz. Bunun yanına firmamızın çatısı altına temiz oda validasyonu hizmeti ve GMP belgelendirme hizmetini de ekleyerek tam bir anahtar teslim konsept oluşturduk.
En önemli sorunlarımızdan birisi de değişken kur yapısı Öyle ki bizim ağırlıklı ham maddelerimiz olan; alüminyum, sac, kompozit ve kompakt ürünler ve malzemelerin alımını Türkiye’den yada zaman zaman Avrupadan döviz ile temin ediyoruz . Döviz kurları sabit kalmadığı için de, genelde her işimizde ortalama %5-10 zarar ederken, döviz ile aldığımız hammaddenin üretildikten sonraki satışını Türk lirası olarak faturalandırdığımız için büyük ekonomik zorluklar yaşıyoruz. Dünya’da da bu ürünleri en ucuz üreten ve satan ülkeler Çin ve Hindistan biz bu ülkelerin hammadde fiyatları ile rekabet oluşturmakta çok zorlanıyoruz.
Peki sizce Çin neden bu kadar ucuza yapabiliyor? Ucuz iş gücünden mi kaynaklı bu durum?
Oradaki sistemde iş gücü ucuz, hammadde maliyeti de çok düşük. Özellikle metal fiyatları çok ucuz, üretimin kapasitesi ise çok büyük. Çok iyi bir üretim ağları ve devlet destekli sistemleri var. Türkiye’de de böyle olsa ihracatta Türkiye inanılmaz yerlere gelir.